Rapora göre; Yaklaşık 2.2 milyon nüfuslu Gazze Şeridi’nde nüfusun yüzde 47,3’ü yani neredeyse yarısı 18 yaşın altında.

İsrail ordusunun son bir ay içinde düzenlediği saldırılarda en az 4.237 Filistinli çocuk yaşamını yitirdi.

Enkaz altında kaybolan yaklaşık 1.350 çocuk buna dahil değil…

19 KASIM: “DÜNYA ÇOCUK İSTİSMARINI ÖNLEME GÜNÜ”

2000 yılında Dünya Kadın Konferansı, uluslararası çapta hükümetleri ve sivil toplum kuruluşlarını, Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Bildirgesinde yer alan Madde 19 ve 34 konularında daha aktif rol almalarını sağlamak için, 19 Kasım Gününü Dünya Çocuk İstismarını Önleme Günü olarak ilan etti.

20 KASIM: “ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ”

•       1989 yılında Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin BM Genel Kurulunda oybirliği ile kabul edilmesi nedeniyle 20 Kasım tüm dünyada “Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanmaktadır.

•       ABD ve Somali dışında tüm ülkelerin taraf olduğu bu sözleşmeyi Türkiye, 14 Eylül 1990 tarihinde çekince koyarak imzaladı. Sözleşme 23 Aralık 1994’te yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Temel Çocuk Hakları

Sağlıklı yaşam hakkı: BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 24. maddesine göre; her çocuk ulaşılabilir en yüksek sağlık standartlarından yararlanma; gerekli tedavi ve iyileştirme hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. İşkence, ihmal, istismar ve terkedilmeye maruz kalan çocukların iyileştirilmesi ve yeniden topluma kazandırmasından devletler sorumludur.

Eğitim hakkı: Dünyadaki tüm çocukların, doğuştan başlayarak evde ve okulda alması gereken eğitim kriterleri bilimsel olarak belirlenmiştir. Okul öncesi eğitimden başlayarak, her kademede eğitimin çocuklara sağlanması gereklidir.

Diğer temel haklar: Her çocuk, temel yaşam hakkının yanında, nüfus kütüğüne kaydolma, isim, vatandaşlık ve mümkün olduğu ölçüde anne-babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkına sahiptir. Buna bağlı olarak, taraf devletlerin, çocuğun kimliği, tabiiyeti, isim ve aile bağları dahil olmak üzere her türlü koruma hakkına saygı gösterme ve bu konularda yasa dışı müdahalelerde bulunmama yükümlülüğü bulunur.

Çocuk Hakları İhlalleri Nelerdir?

BM Çocuk Hakları Bildirisi Madde 9: Çocuklar her türlü istismar, ihmal ve sömürüye karşı korunmalıdır. Hiçbir şekilde ticaret konusu olamaz. Uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmaz. Sağlığını ve eğitimini tehlikeye sokacak; fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanamaz.

• Türkiye’nin çekince koyduğu maddeler:

• Madde 17

Taraf Devletler, kitle iletişim araçlarının önemini kabul ederek çocuğun, özellikle toplumsal, ruhsal ve ahlaki esenliği ile bedensel ve zihinsel sağlığını geliştirmeye yönelik çeşitli ulusal ve uluslararası kaynaklardan bilgi ve belge edinmesini sağlarlar. Bu amaçla Taraf Devletler:

1. Kitle iletişim araçlarını çocuk bakımından toplumsal ve kültürel yararı olan ve 29’uncu maddenin ruhuna uygun bilgi ve belgeyi yaymak için teşvik ederler.

1. Çeşitli kültürel, ulusal ve uluslararası kaynaklardan gelen bu türde bilgi ve belgelerin üretimi, değişimi ve yayımı amacıyla uluslararası işbirliğini teşvik ederler.

1. Çocuk kitaplarının üretimini ve yayılmasını teşvik ederler.

1. Kitle iletişim araçlarını azınlık grubu veya bir yerli ahaliye mensup çocukların dil gereksinimlerine özel önem göstermeleri konusunda teşvik ederler.

1. 13 ve 18. maddelerde yer alan kurallar göz önünde tutularak çocuğun esenliğine zarar verebilecek bilgi ve belgelere karşı korunması için uygun yönlendirici ilkeler geliştirilmesini teşvik ederler.

• Madde 29:

Taraf Devletler çocuk eğitiminin aşağıdaki amaçlara yönelik olmasını kabul ederler:

1. Çocuğun kişiliğinin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel yeteneklerinin mümkün olduğunca geliştirilmesi
2. İnsan haklarına ve temel özgürlüklere, BM Antlaşmasında benimsenen ilkelere saygısının geliştirilmesi
3. Çocuğun ana–babasına, kültürel kimliğine, dil ve değerlerine, çocuğun yaşadığı veya geldiği menşe ülkenin ulusal değerlerine ve kendisininkinden farklı uygarlıklara saygısının geliştirilmesi
4. Çocuğun, anlayışı, barış, hoşgörü, cinsler arası eşitlik ve ister etnik, ister ulusal, ister dini gruplardan, isterse yerli halktan olsun, tüm insanlar arasında dostluk ruhuyla, özgür bir toplumda, yaşantıyı, sorumlulukla üstlenecek şekilde hazırlanması
5. Doğal çevreye saygısının geliştirilmesi.
6. Bu maddenin veya 28. maddenin hiçbir hükmü gerçek ve tüzel kişilerin öğretim kurumları kurmak ve yönetmek özgürlüğüne, bu maddenin 1. fıkrasında belirtilen ilkelere saygı gösterilmesi ve bu kurumlarda yapılan eğitimin Devlet tarafından konulmuş olan asgari kurallara uygun olması koşuluyla, aykırı sayılacak biçimde yorumlanmayacaktır.

• Madde 30:

1. Soya, dine ya da dile dayalı azınlıkların ya da yerli halkların var olduğu Devletlerde, böyle bir azınlığa mensup olan ya da yerli halktan olan çocuk, ait olduğu azınlık topluluğunun diğer üyeleri ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkından yoksun bırakılamaz.

• DÜNYADA ÇOCUKLAR

• İklim değişikliği zirvesinden önce UNICEF tarafından yayınlanan İklimin Değiştirdiği Çocuk (The Climate Changed Child) Raporu, iklim değişikliğinin etkilerinden biri olan su kıtlığı riskinin çocuklara yönelik oluşturduğu tehdide dikkat çekti. Kasım ayında yayınlanan UNICEF raporunda, dünyada her 3 çocuktan 1’nin (yaklaşık 739 milyon çocuk) şiddetli veya çok şiddetli su kıtlığı olan bölgelerde yaşadığı, iklim değişikliğinin durumu daha da kötüleştirdiği anlatıldı.

• Rapordaki bulgulara göre, iklim değişikliğinin ağır sonuçlarına maruz kalan çocukların en büyük kısmı Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Güney Asya bölgelerinde; yani su kaynaklarının sınırlı, mevsimler ve yıllar arası değişkenliğin yüksek, yeraltı su seviyesinin düşük veya kuraklık riskinin yüksek olduğu yerlerde yaşıyor.

• Yaklaşık 436 milyon çocuk, hem yüksek veya çok yüksek düzeyde su kıtlığı olan hem de düşük veya çok düşük düzeyde içme suyu hizmetlerinin sunulabildiği yerlerde çifte yük (aşırı su kıtlığı riski olarak bilinen durum) altında… Raporda, 5 yaş altı çocukların önlenebilir hastalıklar nedeniyle hayatlarını kaybetmelerinin ana nedenlerinden birinin su krizi olduğu vurgulandı.

• Su krizinden en çok etkilenen çocukların Sahra Altı Afrika, Orta, Güney, Doğu ve Güneydoğu Asya'daki düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşadığı ifade edilen raporda, Nijer, Ürdün, Burkina Faso, Yemen, Çad ve Namibya’da 10 çocuktan 8'inin aşırı su kıtlığı riski altında olduğu belirtildi.

• UNICEF ve Dünya Bankası’nın 13 Eylül günü açıkladığı “Uluslararası Yoksulluk Sınırlarına Göre Çocukların Parasal Yoksulluğuna ilişkin Küresel Eğilimler” başlıklı analizde “aşırı çocuk yoksulluğu” ele alındı. Çalışmada, 2013-2022 arasında günde 2,15 ABD dolarının altında gelirle yaşayan çocukların sayısının 383 milyondan 333 milyona (yüzde 13) gerilediği ancak COVID-19’un ekonomik etkisinin üç yıllık ilerleme kaybına neden olduğu belirtildi.

• Eylül ayında düzenlenen BM zirvesi öncesinde yayınlanan analizde, “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları”nın 2030 yılına kadar aşırı çocuk yoksulluğunu sona erdirme hedefine ulaşamayacağı ifade edildi.

• Analize göre, küresel nüfusun üçte birinin çocuklar olmasına karşın, aşırı yoksulluk koşullarında yaşayanların ise yüzde 50’nden fazlasını teşkil ediyor.

• UNICEF açlık krizinden etkilenen 15 ülkede 5 yaşın altındaki yaklaşık 8 milyon çocuğun, tedavi edici gıda ve bakıma acil olarak ulaşamadıkları takdirde şiddetli düzeyde aşırı zayıflık nedeniyle ölüm riski altında olduğunu ve sayının her geçen dakika arttığını duyurdu (2022, Haziran)

• UNESCO tarafından yayımlanan raporda Covid-19 Salgını yüzünden okulların kapanmasıyla asgari okuma yeterlilik seviyesinin altındaki çocuk sayısının 100 milyon arttığını ortaya koydu. Raporda salgın öncesi araştırmalarına göre, 2020 yılında okuma bilmeyen çocuk sayısının 483 milyondan, 460 milyona düşeceği öngörüsünde bulunulduğu hatırlatılarak, “Salgın yüzünden, okuma bilmeyen çocuk sayısı düşeceğine 2020’de yaklaşık 100 milyon artışla 584 milyona çıktı” denildi. (2021, Mart)

• UNICEF’in “Reddedilen Haklar: Ayrımcılığın Çocuklar Üzerindeki Etkisi” başlıklı bir rapor yayınlandı. Raporda ırkçılık ve ayrımcılığın, eğitim, sağlık, doğum kaydı ve adalet sistemine adil/eşit erişim gibi alanlarda çocukları ne ölçüde etkilediği araştırıldı. 22 ülkeye ilişkin analizin yer aldığı raporun bulgularına göre, etnik, dilsel ve dini gruplardan gelen ve dışlanan çocuklar, okuma becerilerinde akranlarının çok gerisinde kalıyor. En avantajlı gruptan 7-14 yaşındaki öğrencilerin temel okuma becerilerine sahip olma olasılığı, en az avantajlı gruptaki öğrencilere göre ortalama iki kat daha fazla. (2022, Kasım)

• ILO verilerine göre, dünyada 63 milyonu kız, 97 milyonu erkek çocuğu olmak üzere toplam 160 milyon çocuk (her 10 çocuktan biri), çocuk işçi olarak çalışıyor. Bu çocukların yaklaşık yarısı ise sağlıklarını ve gelişimlerini etkileyen tehlikeli işlerde çalışıyor ve sayıları 79 milyonu buluyor.

• TÜRKİYE’DE ÇOCUKLAR

• BM Dünya Gıda Programı’nın (WFP) 2022 yılı Haziran ayı verilerine göre ise 82,3 milyon nüfuslu Türkiye’de 14,8 milyon kişinin yeterli gıda tüketemediğini, 5 yaş altı çocukların yüzde 1,7’sinin akut yetersiz beslenme, yüzde 6’sının ise kronik yetersiz beslenme yaşadığını ortaya koydu.

• Ancak, bu tarihten sonra WFP “açlık haritası”nda yer alan Türkiye verileri artık görünmüyor…

• Çocukların sağlıklı beslenmesi amacıyla AKP iktidarının büyük reklamlar yaparak duyurduğu “Okul Gıdası Onayı ve Logosuna Dair Yönetmelik” de 2020 yılı Ekim Ayında Resmi Gazete’de yayınlanmış ancak uygulanması bu yılın Eylül ayına ertelenmişti.

• Ancak Resmi Gazete'de 28 Eylül günü yürürlüğe giren kararla okul kantinlerinde satılan gıdalar için “okul gıdası” alma onayı 14 Eylül 2026 tarihine ertelendi…

• Çocuk İstismarı:

• 2020 adalet istatistiklerine göre, cinsel suçlar nedeniyle açılan davalar arasında “çocukların cinsel istismarı” davalarının sayısı 15.213…

• 2020'de süren davaların da eklenmesiyle 209.689 “suça sürüklenen çocuk” sanık olarak yargılandı, 52 bin çocuğa ceza verildi.

• Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği Başkanı Prof. Dr. Kasım Karataş:

“Türkiye'de ihmal/istismar edilen çocuklara yönelik tutulan düzenli veriler yok. Bununla birlikte olayın vahametini göstermesi bakımından bazı verilere bakılabilir. Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre, 2020 yılında güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuk sayısı 450 bin 803.

Bu çocukların yüzde 37,9'u mağdur konumumda, yüzde 25,3'ü kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla (suça sürüklenme), yüzde 18,5'i kabahat işlediği iddiasıyla, yüzde 13,0'ı bilgisine başvurma amacıyla, yüzde 5,0'ı kayıp (hakkında kayıp müracaatı yapılıp daha sonra bulunan) olması sebebiyle, yüzde 0,2'sinin ise bu nedenlerin dışındaki diğer nedenle güvenlik birimlerine gelmiş veya getirilmiş.

Ø Depremde Kaybolan Çocuklar:

ü 6 Şubat tarihinde gerçekleşen depremden sonra kaybolan çocukların akıbeti aradan geçen zamana karşın net bir biçimde ortaya çıkarılamadı.

ü TBMM Çocuk İstismarının Araştırılması Komisyonu, 8 Mart Günü deprem bölgesindeki çocuklarla ilgili çalışmaları değerlendirmek için toplandı. Toplantıda depremde kaybolan kişilerle ilgili Aile Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Emniyet'in verdiği rakamlar arasında farklılık olması dikkat çekti.

ü Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yetkililerinin hazır bulunduğu komisyonda, bakanlıkların kayıp kişilere ilişkin verilerinin birbirini tutmadığı ortaya çıktı:

                                              I.          İçişleri Bakanlığı yetkilisi, 213 kişinin kayıp olduğunu söylerken, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre 78 kayıp olduğu belirtildi.

                                            II.          Emniyet Genel Müdür Yardımcısı ise, (8 Mart itibarıyla) deprem bölgesinde 55 çocuk ve 140 yetişkin hakkında kayıp başvurusu olduğunu söyledi.

                                          III.          Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre 1 Nisan itibarıyla refakatçisiz olarak sisteme kaydedilen 1.915 çocuktan 1.773’ü ailelerine teslim edildi. 58 çocuk hastanede tedavi altında, 78 çocuk bakanlığa bağlı kurumlarda bulunuyor. 33 çocuğun ise kimliğinin tespit edilemediği öğrenildi.

Ø Mülteci Çocuklar:

ü Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre, Türkiye’de yaklaşık 3,6 milyon kayıtlı Suriyeli mültecinin yanı sıra 320.000 kadar diğer uyruklardan insan yaşıyor.

ü 19 Ekim 2023 tarihi itibarıyla Türkiye’de bulunan 3 milyon 264 bin 248 Suriyeli mültecinin 1 milyon 609 bin 962’ni çocuk ve gençler oluşturuyor…

ü Mülteciler ve Sığınmacılar Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği 2022 Çalışma Raporuna göre, zorunlu eğitim çağında olan 14 bin 911 çocuğun yüzde 61,6’ı eğitim hayatına devam ediyor, yüzde 38,4’ü ise okula gitmiyor…

• Çocukların Yaşam Hakkı

• Bianet tarafından düzenli olarak yayınlanan “Erkek Şiddeti Çetelesi”ne göre:

1. 2023 yılının ilk 10 ayında -en az- 19 çocuk erkekler tarafından öldürüldü.

1. Ocak-Ekim döneminde -en az- 110 kız ve erkek çocuk istismar edildi
2.  
3. Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği bünyesinde çalışan Çocuk Hakları Merkezi’nin 2022 raporuna göre:

1. Kamu görevlilerinin gerçekleştirdiği ihlaller (-en az- 3 çocuk): İstanbul ve Şanlıurfa'da rastgele ateş açma sonucu 2 çocuk yaşamını yitirdi. Ayrıca Şanlıurfa'da bir çocuk da “dur ihtarına” karşın yoluna devam eden bir motosikletin çarpması sonucu yaşamını yitirdi.

1. Kamu Görevlilerinin İhmali (-en az- 82 çocuk): -En az- 2 çocuk özgürlüğünden yoksun bırakıldığı sırada intihar etti, -en az- 64 çocuk alınamayan sağlık hizmetlerindeki ihmaller sonucu yaşamını yitirdi, -en az- 14 çocuk okulda ya da okul servislerindeki ihmaller sonucu yaşamını yitirdi, -en az- 1 çocuk spor ve kültürel etkinlikler sırasında gerçekleşen olaylarda yaşamını yitirdi, -en az- 1 çocuk ise devletin koruması altında bakım hizmeti alırken yaşamını yitirdi.

1. "Devletin İhmali" (-en az- 829 çocuk): İş cinayetleri, intihar, şiddet, bireysel silahlanma (30 çocuk), şüpheli ölümler, doğal afetler, patlamalar, ihmal gibi önlenebilir nedenlerle yaşamını yitiren çocuklar…
2. Cezaevlerinde Çocuklar

• “Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı” Başkan Yardımcısı, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü verilerine göre, 1 Kasım 2022 itibarıyla cezaevlerinde 2 bin 510 çocuk (801'i hükümlü, 1.709'u tutuklu) bulunduğunu bildirdi

• Hükümlü çocukların çocuk eğitimevlerinde, tutuklu çocukların ise cezaevlerinde tutulmasına ilişkin yasal düzenlemeye karşın Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, cezaevlerinde 2.264 çocuğun bulunduğunu, eğitimevlerinde ise 246 çocuk tutulduğunu açıkladı.

• “Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı” Başkan Yardımcısı cezaevlerindeki çocuklar hakkında şu bilgileri verdi:

1. “Türkiye'de 9 çocuk kapalı ceza infaz kurumu var. Buralarda erkek çocukları tutuluyor. Tutuklu kız çocukları ise kadın hapishanelerinin çocuklara ayrılan koğuşlarında kalıyor. Hükümlü çocukların kaldığı 4 eğitimevi var. Bu kurumlardan yalnızca biri, Urla Eğitimevi kız çocuklarına özgülenmiş durumda. Diğerlerinde erkek çocukları kalıyor.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna göre çocuklara özgü kurumun bulunmadığı hallerde, çocuklar kapalı ceza infaz kurumlarının çocuklara ayrılan bölümlerine yerleştiriliyor. Eğer tutuklanan bir çocuk, bu 9 bölgedeki çocuk kapalı ceza infaz kurumundan birine gönderilmemişse o ildeki yetişkin hapishanesinin çocuk koğuşunda kalıyor. Ayrıca pandemi öncesinde İstanbul Maltepe'de olduğu gibi kurum kapasitesinin dolması bir başka deyişle çok fazla çocuk hakkında tutuklama kararı verilmesi nedeniyle de çocuklar L Tipi gibi yetişkin hapishanelerinin ayrı bölümlerinde tutulabiliyordu. Ancak bu kurumlarda kaç çocuk olduğuna ilişkin güncel istatistiklere ne yazık ki sahip değiliz.”

“Eğitimevlerinde kalan hükümlü çocuklar kurum dışındaki eğitim kurumlarına devam edebilirlerken, tutuklanarak çocuk kapalı ceza infaz kurumunda tutulan çocuklar örgün eğitimden faydalanamıyor. Kurum içinde verilen eğitimleri alıp, sınavlara girebiliyorlar.

1. Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre kurumdaki 2.510 çocuğun 261'i hiç okuma yazma bilmiyor, 128 çocuk ise hiçbir okulu bitirememiş, eğitim durumu bilinmeyen 51 çocuk var.
2. Tutuklanıp da okulu bırakan ya da tahliye olup da eğitim hayatına geri dönen çocukların oranını bilemiyoruz, bu veri açıklanmıyor ama yaptığımız çalışmalar, adalet sistemine girme ile okul terki arasında bir bağ olduğunu gösteriyor. Çocuğun okula devamı, hem suçla ilişkilenmesinin önlenmesi hem de tahliye olduktan sonra yeniden suça karışmasının önüne geçilmesi için anlamlı bir fark yaratabiliyor.”

• İşkence Olayları

• İnsan hakları alanında çalışan örgütlerin verilerine göre, 2023 yılının ilk 10 ayında gözaltında ya da toplumsal olaylarda -en az- 26 çocuk güvenlik güçlerinin işkencesine ya da kötü muamelesine maruz kaldı…

• Çocuk İşçilik

• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, 2023 yılında ilk 10 ayında iş cinayetleri sonucunda -en az- 47 çocuk/genç işçi yaşamını yitirdi.

1. 2013 yılında -en az- 59 çocuk ve genç işçi
2. 2014 yılında -en az- 54 çocuk ve genç işçi
3. 2015 yılında -en az- 63 çocuk ve genç işçi
4. 2016 yılında -en az- 56 çocuk ve genç işçi
5. 2017 yılında -en az- 60 çocuk ve genç işçi
6. 2018 yılında -en az- 67 çocuk ve genç işçi
7. 2019 yılında -en az- 67 çocuk ve genç işçi
8. 2020 yılında -en az- 68 çocuk ve genç işçi
9. 2021 yılında -en az- 62 çocuk ve genç işçi

2022 yılında -en az- 64 çocuk ve genç işçi…